Podobnie jak w Polsce, tak i w Niemczech święta Bożego Narodzenia są wyjątkowym czasem, który poprzedzają długie przygotowania, a nastrój jest niezwykle radosny i rodzinny. Tradycje świąteczne u naszych zachodnich sąsiadów są jednak nieco inne niż w naszym kraju. Przeczytaj, jak obchodzone jest Boże Narodzenie w Niemczech!
Boże Narodzenie w Niemczech – jak wygląda?
Wiele zwyczajów bożonarodzeniowych w Polsce i w Niemczech jest podobnych, jednak część naszych sąsiadów wyróżniają też własne, całkowicie odmienne do tych, które znamy i pielęgnujemy od najmłodszych lat. Głównym powodem odrębności jest różnorodność społeczeństwa pod względem religijnym – w Niemczech w społeczeństwie chrześcijańskim występuje bowiem kilka różnych odłamów wiary. Z tej przyczyny okres świąteczny w Niemczech jest bardzo różnorodny, barwny i niezwykle ciekawy.
Advent – czas adwentu, czyli przygotowań do świąt
W Niemczech przygotowania do świąt rozpoczynają się znacznie wcześniej niż w Polsce, bo wraz z pierwszym dniem adwentu. Wielu Niemców uważa właśnie ten okres za najistotniejszy związany ze Świętami Bożego Narodzenia. W chrześcijańskim świecie jest to bowiem okres wyczekiwania.
Adwent w Niemczech oznacza przystrojenie domów, budynków, ulic i sklepów lampkami, wieńcami i ozdobami świątecznymi. Dzieci otrzymują kalendarze adwentowe z otwieranymi okienkami, w których ukrywają się czekoladki na każdy dzień adwentu. Kalendarze adwentowe mogą mieć jednak również formę woreczków z małymi prezentami bądź pudełek z okienkami zawierającymi przeróżne miniaturki np. kosmetyków.
W pierwszą niedzielę adwentu rodziny świętują, spotykając się i wspólnie przygotowując bożonarodzeniowe ozdoby, w tym adwentowe wianki. Składają się one z gałązek jodłowych lub świerkowych, w które wplata się wstążki o kolorze fioletowym symbolizującym pamięć o przeszłości lub zielonym, oznaczającym nadzieję na przyszłość.
Niemcy przywiązują również dużą uwagę do ozdób świątecznych. Dbają o staranne przyozdobienie choinki w kolorowe bombki, łańcuchy, światełka oraz pierniki. Nic w tym dziwnego – zwyczaj ozdabiania choinki w Europie zapoczątkowany został właśnie u naszych zachodnich sąsiadów. Jednak choinka to nie wszystko – w domach okien również pojawiają się dekoracje ze światełek i ozdób z papieru, a na drzwiach wiesza się wieniec adwentowy.
Jarmarki bożonarodzeniowe – Weihnachtsmärkte
Ważnym elementem niemieckiej kultury są jarmarki bożonarodzeniowe, które przyciągają turystów z całego świata. W niemieckich miastach organizowanych jest około 150 tego rodzaju wydarzeń, które mają swój początek wraz z pierwszym dniem adwentu, a kończą się tuż przed lub tuż po Bożym Narodzeniu. To właśnie w Niemczech jarmarki bożonarodzeniowe mają swoje korzenie, choć obecnie organizowane są już w większości miast europejskich.
Na jarmarkach bożonarodzeniowych, które są tak ważnym elementem Bożego Narodzenia w Niemczech można kupić wszystko, co jest związane ze świętami – ozdoby choinkowe, prezenty, tradycyjne wypieki. Można również napić się grzanego wina zwanego Glühwein oraz skosztować tradycyjnych potraw bożonarodzeniowych. Najbardziej znane świąteczne jarmarki świąteczne w Niemczech, na których można poczuć prawdziwą magię świąt, to Jarmark Świąteczny w Berlinie, Jarmark Skrzatów na Starym Rynku w Kolonii, Jarmark Struclowy w Dreźnie, Jarmark Dzieciątka Jezus w Monachium, Jarmark Dzieciątka Jezus w Norymberdze.
Wigilia – Heiligabend
Wigilia jest dniem, który obchodzony jest inaczej niż w Polsce. Nie jest to dzień postny ani celebrowany, ponieważ według tradycji Jezus narodził się 25 grudnia. Słowo wigilia wywodzące się z łacińskiego vigilia oznacza czuwanie lub nocną straż i właśnie tak jest rozumiane przez niemiecką społeczność. Rodziny spotykają się w domach czekając na narodzenie Jezusa dnia następnego, a także biorą udział w pasterce, która nie ma miejsca o północy, a w ciągu dnia. Co ciekawe wielu Niemców jest niewierzących, a i tak spędza wigilię w kościele tłumacząc to tradycją oraz dobrymi obyczajami.
W czasie wigilii w Niemczech nie stawia się na stole dań postnych ani talerza dla zbłąkanego wędrowca. Nie ma również tradycji dzielenia się opłatkiem czy składania życzeń. Jednakże pod talerzykiem chowa się drobną monetę, która noszona przez obdarowanego w portfelu ma zapewnić mu dobrobyt w kolejnym roku.
Na wigilijnym stole znajdują się dania tanie jak sałatki ziemniaczane, pieczone kiełbasy, dania rybne oraz ciasta. Stół nie jest zastawiany 12 potrawami, jak ma to miejsce w naszym kraju. Wigilia jest także dniem, w którym dzieci otrzymują zgodę na jedzenie słodyczy oraz innych pyszności takich jak suszone owoce czy orzechy z wypełnionych wcześniej nimi talerzy.
W Wigilię w części niemieckich regionów rozdawane są prezenty, które jednak nie są chowane pod choinką, a stawiane na stole. Po ich otrzymaniu i otwieraniu rodziny zbierają się w salonie, aby wysłuchać jednej z wigilijnych opowieści.
Boże Narodzenie w Niemczech – Weihnachten
Pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia jest dla Niemców bardzo ważny. Spotykają się w rodzinnym gronie na świąteczny obiad, w czasie którego serwowane są wykwintne dania np. pieczona gęś nadziewana jabłkami lub kasztanami, dziczyzna, a także dania na bazie kapusty kiszonej i świeżej oraz pieczonych kiełbasek. W Niemczech przygotowywane są także specjalne wypieki. Tradycyjnym, słodkim świątecznym posiłkiem jest strucla nadziewana bakaliami, czyli Weihnachtsstollen. Wśród słodkości pojawiają się także pierniczki, które zawierają aromatyczne przyprawy korzenne – kardamon, cynamon, imbir, goździki i anyż.
Święty Mikołaj – heilige Nikolaus
Święty Mikołaj przynosi prezenty niemieckim dzieciom dwukrotnie. Pierwszy raz 6 grudnia jako uosobienie biskupa Mikołaja (heilige Nikolaus), zaś drugi raz 24 lub 25 grudnia. Za pierwszym razem zakrada się nocą do domów grzecznych dzieci i wkłada do ich butów słodycze.
Z kolei za drugim razem w zależności od regionu obowiązują inne tradycje. W środkowych i wschodnich Niemczech w Wigilię przychodzi Świąteczny Gość (Weihnachtsmann) przypominający tradycyjnego Mikołaja z Laponii – z czerwoną czapką, czerwonym płaszczem i siwą brodą, a zachodnich i południowych Niemczech prezenty przynoszone są 25 grudnia przez Dzieciątko Jezus (Christkind).
Zwyczaje podczas Bożego Narodzenia w Niemczech
Zwyczaje bożonarodzeniowe w Niemczech nie są takie same jak w Polsce. Przede wszystkim nie ma tradycji dzielenia się opłatkiem, składania życzeń, zostawiania miejsca dla zbłąkanego wędrowca czy umieszczania sianka pod obrusem. Niemieckie tradycje bożonarodzeniowe to:
- umieszczanie pod talerzami monet, które noszone w portfelu mają zapewnić dobrobyt i szczęście na następny rok,
- zawieszanie na choince ogórka jako symbolu szczęścia i powodzenia – pierwsza osoba, która go odnajduje otrzymuje dodatkowy prezent,
- śpiewanie kolęd – w Niemczech kolędy da się usłyszeć na każdym kroku i są śpiewane przy każdej okazji,
- świąteczne obdarowanie (Wichteln) – zwyczaj ten polega na obdarowywaniu przyjaciół i kolegów w czasie adwentu, zaś za prezenty służą rzeczy, których się już nie używa, często starych i zapomnianych.