Teoretycznie doskonale wiemy, że właściwa dieta to klucz do zdrowia, prawidłowej masy ciała i dobrego samopoczucia. Dotyczy to wszystkich ludzi, w szczególności jednak diety seniora, który ma, z powodu wieku i stanu zdrowia, specjalnie potrzeby żywieniowe. Osoby pracujące w opiece w Niemczech powinny je uwzględniać przygotowując posiłki dla swych podopiecznych.

Dieta seniora

Człowiekiem starszym, zgodnie z medyczną definicją, jest każda osoba po 60 roku życia, jednak w tej grupie są jeszcze osoby w wieku podeszłym, starszym i sędziwym. Każdy z nich charakteryzują pewne zmiany składu ciała i morfologiczne w narządach. Powoduje to mniejszą aktywność i pogorszenie wydolności w stosunku do wieku wcześniejszego. A gdy do tego doda się jeszcze typowy u osób starszych spadek aktywności fizycznej łatwo jest zrozumieć, dlaczego z wiekiem spada nasze zapotrzebowanie na energię. Niestety, często nie jest to uwzględniane w diecie seniorów. W efekcie wielu seniorów je po prostu za dużo, przez co masa ich ciała przyrasta. Jednocześnie zmniejsza się ilość białka, wody oraz składników mineralnych w stosunku do zawartości tkanki tłuszczowej. Dowiedz się więcej jak powinna wyglądać zbilansowana dieta seniora!

Dogadzanie sobie

Spadek aktywności, skupienie na codziennych czynnościach, nie na wychowaniu dzieci czy pracy, powoduje nierzadko większe zainteresowanie jedzeniem. Dogadzanie sobie i nieprzejmowanie się dodatkowymi kilogramami, stają się w związku z tym normą. Niemieccy seniorzy, będący pod opieką polskich opiekunek i opiekunów, zwykle są już właśnie na tym etapie życia. Nie musząc dbać o swój wizerunek i mając ograniczone możliwości korzystania z szeregu przyjemności życia, chcą przynajmniej dobrze się najeść. A to oznacza m.in. chęć spożywania takich samych posiłków jak w młodszym wieku. Mowa o tłustych, smażonych mięsach i omijaniu surowych warzyw i owoców, produktów bogatych w błonnik czy orzechów. Czasem zresztą nie bez powodu. Protezy zębowe, którymi dysponują seniorzy, mogą nie być idealnie dobrane. Skutkuje to trudnością z gryzieniem albo dostawaniem się drobinek pokarmów pomiędzy dziąsła i protezę.

Zdrowe, czyli jakie?

To, jakie posiłki są właściwe dla podopiecznej czy podopiecznego w dużej mierze zależy od stanu ich zdrowia, od ewentualnych chorób przewlekłych, na które cierpią. Podstawową kwestią zawsze jest jednak to, by w diecie seniora nie było tanich, gotowych produktów z marketów i fast foodów (lub, by pojawiały się w niej jedynie sporadycznie). Są one niewskazane z uwagi na to, że używa się do ich wytworzenia półproduktów słabej jakości, dużej ilości tłuszczu oraz dodaje mnóstwo soli i cukru.

Kilka podstawowych zasad diety seniora

Każdy osoba pracująca w opiece w Niemczech powinna też przyswoić kilka podstawowych zasad, których stosowanie w komponowaniu diety seniora jest zalecanie. Jest to codzienne zjadanie różnorodnych produktów spożywczych, zwiększenie spożycia niezbędnych dla zachowania zdrowia nienasyconych kwasów tłuszczowych (w tym omega-3 i omega-6, występujących w rybach, olejach roślinnych, orzechach, awokado i gorzkiej czekoladzie), skrobi i błonnika pokarmowego oraz zmniejszenie spożycia tłuszczu, cholesterolu, cukru i soli. Dodatkowo należy też zadbać o ograniczenie spożycia alkoholu przez seniora. Gdy uda się jeszcze zachęcić go do zwiększenia aktywności fizycznej i systematycznej kontroli masy ciała, można uznać, że zrobiło się w kwestii diety wszystko co możliwe dla zachowania jego zdrowia i dobrego samopoczucia.

Gęstość odżywcza posiłków w diecie seniora

Fachowcy, opisując prawidłową dietę osób starszych, wspominają między innymi o potrzebie zwiększanie gęstości posiłków. W praktyce oznacza to, że spożywane przez seniorów posiłki powinny w swoich składzie zawierać więcej składników wartościowych pod względem odżywczym niż będących głównie źródłem energii. Innymi słowy, lepsze będą dla osoby starszej przetwory mleczne odtłuszczone niż pełnotłuste, lepsze chude mięso niż mięso tłuste, lepsze przetwory zbożowe z pełnego ziarna niż z białej mąki.

Druga rzecz to unikanie nie tylko wspomnianych już gotowych, tanich produktów i fast foodów, ale też potraw ciężkostrawnych i długo smażonych.

Regularne i niewielkie

Dietetycy i osoby mające spore doświadczenie w opiece nad seniorami podkreślają, że problemy w stosowaniu przez nich właściwej diety wynikają często z przyzwyczajeń i gustów. Nawykiem może być na przykład jedzenie skąpych posiłków w ciągu dnia, za to dużych porcji na wieczór.

W diecie seniora powinno być tymczasem zupełnie inaczej. Starsze osoby muszą regularnie przyjmować posiłki w ciągu dania, najlepiej 4-5, niewielkiej objętości i unikać przejadania się.

„Odchudzanie” potraw

Z gustami trudno natomiast dyskutować, ale i na to jest sposób. Dietetycy podpowiadają rozmaite sposoby na „odchudzanie” poszczególnych potraw, nie prowadzące do pogorszenia ich smaku. Dotyczy to zarówno zmniejszenia ilości użytego cukru czy tłuszczu, jak i podmiany mniej zdrowych składników na zdrowsze. Na przykład zastąpienia majonezu doprawionym ziołami jogurtem. Przydatne przepisy łatwo znaleźć w Internecie. Można też korzystać z książki kucharskiej z przepisami na potrawy lekkostrawne czy do stosowania przy różnych dietach.

Przywrócić przyjemność jedzenia

Z seniorami bywa i odwrotny problem – czasem tracą przyjemność z jedzenia. Może to być skutkiem wynikającego ze starzenia się upośledzenia przetwarzania sygnałów nerwowych zapachu i smaku. W efekcie jedzenie, czasem nawet to ulubione, stać może się mniej apetyczne i atrakcyjne niż dawniej. Wtedy trzeba zadbać o to, by podopieczni chcieli jeść. Dobrym pomysłem jest (o ile, oczywiście, to możliwe i nie budzi zastrzeżeń podopiecznych bądź ich rodzin) zachęcanie seniorów do wspólnego przygotowywania posiłków. Ważne, aby mogli je po swojemu doprawić lub w inny sposób zaangażować się w gotowanie. Zjedzenie posiłku staje się wtedy naturalną koleją rzeczy. Dieta seniora to nie tylko smak. Istotny jest też sposób podania posiłku, estetyczny i atrakcyjny, by pobudzał nie tylko smak i węch, ale także cieszył oko.

Potrzebna woda

Dieta seniora to również odpowiednie nawodnienie. Zadbać też należy o wypijanie odpowiedniej ilości płynów przez seniorów. Najlepiej wody, na którą łaknienie z wiekiem spada, co jednak wcale nie znaczy, że starsze osoby potrzebują mniej pić. To nieprawda, choć nie odczuwają pragnienia tak silnie jak ludzie młodzi. Nawet pytani o to, czy chcieliby się czegoś napić, odpowiadają często, że nie. Ważne jest więc, żeby się taką odpowiedzią nie zrażać i niebawem kolejny raz zaproponować coś do picia. Przyjmuje się, że człowiek powinien wypijać minimum 2 litry płynów dziennie, w co wliczyć można na przykład zupę. Nadal jednak oznacza to konieczność sięgnięcia po kilka szklanek wody każdego dnia. Na jednej czy dwóch nie można więc poprzestać.